Windows Dosya ve Klasör İzinleri Düzenleme Rehberi

Windows işletim sistemi, kullanıcıların dosya ve klasörler üzerindeki erişimlerini kontrol etmek için NTFS (New Technology File System) izin sistemini kullanır.

Söz konusu izinler, bir kullanıcının veya grubun belirli bir dosya ya da klasör üzerinde hangi işlemleri gerçekleştirebileceğini belirler.

Bu yazımızda, Windows dosya ve klasör izinlerini nasıl yöneteceğinizi, farklı izin türlerini ve bunları etkili bir şekilde nasıl kullanacağınızı detaylı olarak ele alacağız.

NTFS izinleri, kullanıcıların veya grupların dosya ve klasörler üzerinde gerçekleştirebileceği eylemleri belirler.

Klasör İzinleri

• Full Control (Tam Denetim):
  Kullanıcıya tüm izinleri verir.
• Modify (Değiştirme):
  Dosyaları oluşturma, değiştirme ve silme yetkisi tanır.
• Read & Execute (Okuma ve Çalıştırma):
  Kullanıcının dosya içeriğini okumasına ve çalıştırmasına izin verir.
• List Folder Contents (Klasör İçeriğini Listeleme):
  Klasör içindeki dosyaları görüntüleme yetkisi verir.
• Read (Okuma):
  Dosya veya klasör içeriğini okuma izni sağlar.
• Write (Yazma):
  Yeni dosyalar -klasörler oluşturma ve dosya içeriğini değiştirme izni tanır.

Dosya İzinleri

• Full Control (Tam Denetim):
  Tüm hakları içerir.
• Modify (Değiştirme):
  Dosya üzerinde okuma, yazma ve silme işlemlerini içerir.
• Read & Execute (Okuma ve Çalıştırma):
  Dosyayı çalıştırma ve içeriğini okuma izni sağlar.
• Read (Okuma):
  Sadece içeriği okuma izni verir.
• Write (Yazma):
  Dosya içeriğini değiştirme izni tanır.

Windows Üzerinde İzinleri Düzenleme Yöntemleri

Windows’un diğer ayarlarında olduğu gibi, Dosya ve klasör izinlerini düzenlemek için de, grafiksel arayüz seçenekleri ve komut Satırı yöntemini kullanmak mümkün olabilir.

1. Windows Arayüzü ile İzinleri Değiştirme

   • Dosya veya Klasöre Sağ Tıklayın ve Özellikler seçeneğini açın.
   • Güvenlik (Security) Sekmesine gidin.
   • Düzenle (Edit) Butonuna tıklayın.
   • Kullanıcı veya grubu seçin (Eğer eklemek istiyorsanız Ekle (Add) butonunu kullanabilirsiniz).
   • İlgili izinleri işaretleyerek Tamam (OK) butonuna basın.

2. Komut Satırı (Command Prompt) ile İzinleri Yönetme

   Windows komut satırı üzerinden izinlerin yönetilmesi için, Microsoft tarafından geliştirilen ICACLS aracı kullanılabilir.

   • İzinleri Görüntülemek için :
     icacls “C:\KlasörAdı”
   • Kullanıcıya İzin Verme:
     icacls “C:\KlasörAdı” /grant KullanıcıAdı:F
   • Belirli Bir İzni Kaldırma:
     icacls “C:\KlasörAdı” /remove KullanıcıAdı
   • Tüm İzinleri Varsayılan Haline Döndürme:
     icacls “C:\KlasörAdı” /reset

3. PowerShell Kullanarak İzinleri Yönetme

   PowerShell, NTFS dosya sistemi izinlerini yönetmek için daha kolay ve esnek seçenekler sunmaktadır.

   • İzinleri Listelemek için:
     Get-Acl -Path “C:\KlasörAdı”
   • Belirli bir izin Atamak için:

     $acl = Get-Acl “C:\KlasörAdı”
     $rule = New-Object System.Security.AccessControl.FileSystemAccessRule(“KullanıcıAdı”,”FullControl”,”Allow”)
     $acl.SetAccessRule($rule)
     Set-Acl “C:\KlasörAdı” $acl

İleri Seviye İzinler

İleri düzey izinler, temel izinlerin daha ayrıntılı ve spesifik kontrol edilmesini sağlar.

Söz konusu izinler Gelişmiş Güvenlik Ayarları (Advanced Security Settings) menüsünden düzenlenebilir.

1. Mülkiyet (Ownership) Değiştirme

   Bir dosya veya klasörün sahibi, tüm izinleri değiştirme yetkisi imkanına sahip olur.

   Örneğin, Windows’un yeni sürümlerinde modern yazılımlar verilerini “WindowsApps” klasöründe depolar.

   Windows client versiyonlarında bazı klasör ve dosyaların sahibi “trusted installer” olduğundan, kullanıcı yönetici haklarına sahip olsa dahi, söz konusu öğelere erişmesi ve her hangi bir düzenleme yapması mümkün değildir.

   Bu yüzden sistem klasörleri üzerinde her hangi bir işlem yapmadan önce, Windowsta oturum açmış olan yönetici hesabı o klasörün ve içindeki tüm içeriğin sahipliğini alması gerekir.

   Windows’un sunucu bilgisayarlar için geliştirilen sürümlerinde ise, yönetici hesapları için bu kısıtlamalar en düşük düzeyde uygulanmaktadır.

   Windows Server bilgisayarda oturum açmış olan Administrator, sahipliği başka bir sistem hesabına ait olan bölümlere bile tam erişim sağlayabilir, istediği değişiklikleri uygulayabilir.

   Her hangi bir dosya veya klasörün sahipliğini değiştirmek için:

   • Özellikler sayfasında, Güvenlik Sekmesi → Gelişmiş (Advanced) butonuna tıklayın.
   • Sahip (Owner) sekmesine gidin ve Değiştir (Change) butonuna tıklayın.
   • Yeni sahip olarak bir kullanıcı veya grup seçin ve Tamam butonuna basın.

2. Kalıtım (Inheritance) Yönetimi
   Varsayılan olarak, bir klasör altındaki tüm dosyalar ve klasörler üst klasörün izinlerini miras alır.

   Ancak bu durumu ihtiyaçlarınıza uygun bir şekilde değiştirebilirsiniz:

   • İstediğiniz Dosya veya klasör özellikleri bölümünde, Güvenlik Sekmesi → Gelişmiş (Advanced) butonuna tıklayın.
   • “Tüm alt öğelerin izinlerini üst öğeden devralmasını devre dışı bırak” seçeneğini etkinleştirin.

3. Özel İzinler

   Ayrıca, Windows belirli kullanıcılar için özel izinler belirlemenize de olanak tanımaktadır.
   Özel izinleri düzenlemek için:

   • Gelişmiş Güvenlik Ayarları → Ekle (Add) butonuna tıklayın.
   • Kullanıcı veya her hangi bir grubu seçin.
   • ihtiyacınız olan izinleri belirleyin ve kaydedin.

Windows dosya ve klasör izinlerinin bilinçli ve doğru yönetilmesi, sistem güvenliğini daha sağlıklı bir duruma ulaştırmak açısından kritik önem taşımaktadır.

NTFS izinlerini etkin bir şekilde yöneterek, yetkisiz erişimi engelleyebilir ve sisteminizden daha güvenli bir şekilde faydalanabilirsiniz.

Farsça